„Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Chociwel” (zwany dalej „Programem”) został sporządzony jako realizacja ustaleń ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku „Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. nr 62 poz. 627), która w artykułach 17 i 18 wprowadza obowiązek opracowania programów na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym.

Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Chociwel opracowany został zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku „Prawo Ochrony Środowiska” (Dz. U. Nr 62 poz. 627), czyli zgodnie z przepisami nowego prawa o ochronie środowiska, a w szczególności:

„Art. 14.

1. Polityka ekologiczna państwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności:

2. Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata.

Art. 17.

1. Zarząd województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programu ochrony środowiska, uwzględniając wymagania, o których mowa w art. 14.

2. Projekty programów ochrony środowiska są opiniowane odpowiednio przez zarząd jednostki wyższego szczebla lub ministra właściwego do spraw środowiska.

3. W miastach, w których funkcje organów powiatu sprawują organy gminy, program ochrony środowiska obejmuje działania powiatu i gminy.

Art. 18.

1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy.

2. Z wykonania programów zarząd województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.”

Ponadto Program oparty został o „Strategię zrónoważonego rozwoju Polski do 2025 roku”, „Politykę ekologiczną państwa” na lata 2002-2006, „II Politykę ekologiczną państwa” oraz sporządzony do niej „Program wykonawczy”, a także „Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego” oraz „Program ochrony środowiska powiatu stargardzkiego”.

Poza tym do opracowania „Programu” wykorzystano następujące materiały:

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miasta Chociwel sporządzono na okres 2004-2015. Sporządza się go, podobnie jak politykę ekologiczną państwa na okres 4 lat.

Określa on cele ekologiczne, priorytety, harmonogram działań proekologicznych oraz źródła finansowania niezbędne do osiągnięcia postawionych celów.

Celem niniejszego opracowania jest stworzenie Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Chociwel, którego realizacja doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, do efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa Unii Europejskiej.

Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania środowiskowe oraz szczegółowe programy zarządzania środowiskowego, odnoszące się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów.

Przy tworzeniu Programu przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia w pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyspieszającego rozwiązywanie zagadnień techniczno-ekonomicznych, związanych z przyszłymi projektami.

Ponadto celami Programu Ochrony Środowiska są:

Program wspomaga dążenie do uzyskania w gminie sukcesywnego z roku na rok ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a dowodów jego osiągania dostarcza ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (według nowej ustawy co 2 lata).

W Programie Ochrony Środowiska Powiatu Stargardzkiego określone zostały priorytetowe cele, które będą osiągnięte poprzez realizację określonych w powyższym dokumencie zadań.

Cele te wynikają z wytycznych, określonych w programie wojewódzkim.

Cel 1. „Gorące punkty" - minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko w skali województwa, działania realizujące ten cel obejmują zarówno ochronę powietrza, powierzchni ziemi, zasobów wodnych.

Cel 2. Gospodarka wodna - zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzią.

Cel 3. Gospodarka odpadami - zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystania i nieszkodliwiania.

Cel 4. Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne) - zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji gazów cieplarnianych i niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu i ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.

Cel 5. Racjonalizacja użytkowania surowców - racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych.

Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi - ochrona przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych.

Cel 7. Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych - zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności

i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych.

Cel 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom - ochrona przed poważnymi awariami oraz sprostanie nowym wyzwaniom, czyli zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.

Cel 9. Zwiększenie świadomości społecznej - edukacja ekologiczna.

Cel 10. Monitoring środowiska - zbudowanie systemu monitoringu i oceny środowiska, dostosowanego do wymagań i standardów UE.

Powyższe cele są obligatoryjne dla gminy Chociwel.

„Program Ochrony Środowiska Powiatu Stargardzkiego”, w oparciu o wytyczne wojewódzkiego programu, określa limity, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska.

Zapisy dotyczące tych limitów brzmią:

Limit powiatowy, podobnie jak wojewódzki szacuje się na wielkość 20 % w zakresie zmniejszenia wodochłonności w produkcji. Jest to podyktowane średniooszczędnymi technologiami stosowanymi w produkcji i w najbliższym czasie, czyli do 2010 roku, nie przewiduje się nagłego zmniejszenia zużycia produkcji.

W powiecie wskaźnik ten zakłada się na poziomie 30 %. Jest to związane z restrukturyzacją parku maszynowego i zmianami w asortymentach produkcji, które to czynniki systematycznie się zmieniają na korzyść środowiska.

Na poziomie powiatu zakłada się zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 25%. Jest to podyktowane wprowadzeniem nowych rozwiązań technologicznych o znacznie mniejszym zużyciu energii. Przedsiębiorstwa energetyczne zobowiązane są do zwiększenia udziału ilości energii elektrycznej, wytworzonej w źródłach niekonwencjonalnych i odnawialnych do 7,5 % w 2010 r. w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15.12.2000 r.).

Zakłada się zwiększenie wykorzystania odpadów przemysłowych do celów gospodarczych do 90 %.

Zakłada się, że do końca 2007 - 100% mieszkańców powiatu, objętych zostanie zorganizowanym systemem odbioru odpadów komunalnych; przy czym limity powiatowe zakładają następujący odzysk: 60% dla szkła, 55% dla papieru i kartonu, 50% dla metalu, 20% dla tworzyw sztucznych (tylko recykling mechaniczny i chemiczny), 50-60% odpadów ulegających biodegradacji, 50-60% odpadów opakowaniowych.

Poza tym na poziomie powaitu utrzymuje się odpowiednio wszystkie wskaźniki krajowe, a w stosunku do gospodarki komunalnej zmniejszenie ładunku o 80 %, uwzględniając ograniczanie zanieczyszczeń obszarowych w wyniku upowszechniania stosowania kodeksu dobrej praktyki rolniczej (KDPR).

Na poziomie powiatu przyjęto ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 30 %, tlenków azotu o 20%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu z roku 1990.

Poziom zanieczyszczeń powietrza ze źródeł komunikacyjnych będzie również malał, przy założeniu udrożnienia sieci komunikacyjnej oraz wsparcia działań na rzecz rozwoju transportu publicznego.

Poziom powiatowy zakłada do końca 2005 r. wycofanie z użytkowania etyliny i przejście na benzyny bezołowiowe. Jednocześnie zakłada się wprowadzenie ograniczenia użytkowania etyliny bezołowiowej kosztem produkcji i zastosowania biopaliw. Zakłada się również odchodzenie od uciążliwych instalacji na paliwa stałe na rzecz „czystszych” technologii.

Proponuje się, aby limity, przyjęte w programie powiatowym stanowiły również poziom wielkości dla gminy Chociwel.

Podstawowe cele polityki ekologicznej gminy wynikają z Programu Ochrony Środowiska Powiatu Stargardzkiego, ale także ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Chociwel. Cele pośrednie wynikają z innych opracowań szczegółowych, wykonanych dla potrzeb gminy.

W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

DLA MIASTA I GMINY CHOCIWEL,

WYNIKJĄCE

ZE STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

MIASTA I GMINY CHOCIWEL

Gmina Chociwel leży na skraju Wyżyny Ińskiej, która stanowi jeden z najciekawszych regionów województwa zachodniopomorskiego. Miasto Chociwel jest malowniczo usytuowane nad jeziorem Starzyc o charakterystycznym półksiężycowym kształcie.

Gmina graniczy z gminami Dobra Nowogardzka, Węgorzyno, Ińsko, Dobrzany, Marianowo, Stara Dąbrowa, Maszewo.

Administracyjnie gmina Chociwel położona jest na terenie powiatu stargardzkiego.

Mapa nr 2.1.1. Położenie gminy Chociwel na terenie powiatu stargardzkiego

na podstawie: materiały WFOŚiGW w Szczecinie

Przez gminę przebiegają szlaki komunikacyjne - droga krajowa nr 20 (DK-20) relacji Stargard - Gdynia, drogi wojewódzkie Szczecin - Chociwel (niedokończona autostrada Berlin - Królewiec) oraz Chociwel - Nowogard, szereg dróg powiatowych, a także magistrala kolejowa Szczecin - Gdańsk.

Z Chociwla jest tylko 65 km do Szczecina i 25 km do Stargardu Szczecińskiego.

Obszar gminy wynosi 161 km² w tym miasto Chociwel w granicach administracyjnych 3,7 km².

Gminę zamieszkuje 6.142 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 38 mieszkańców/km² , przy średniej w województwie 74 mieszkańców/km².

Około 53% całej liczby ludności gminy mieszka w mieście Chociwel..

W skład Gminy wchodzą sołectwa: Bobrowniki, Lisowo, Starzyce, Długie, Kamienny Most, Wieleń, Oświno, Bród, Karkowo, Kania, Lublino.

Na terenie gminy występują jeziora polodowcowe przeważnie typu rynnowego. Jezioro Starzyc, jezioro Kamienny Most z pływającymi wyspami.

Gmina graniczy też z jeziorem Woświn jednym z większych w województwie.

Występuje tu duża koncentracja zróżnicowanych komponentów środowiska przyrodniczego, tworząc malowniczy i stosunkowo mało przekształcony krajobraz pojeziorny.

Urozmaicona rzeźba terenu, jeziora, rzeki, lasy stwarzają mikroklimat i doskonałe warunki do rozwoju turystyki.

Podstawowe funkcje gospodarcze gminy to rolnictwo , przemysł i usługi.

Tabela nr 2.1.1. Podstawowe parametry charakteryzujące gminę Chociwel

Na podstawie: dane US Szczecin

W okolicach Chociwla istniały liczne osady otwarte już w najwcześniejszych okresach średniowiecza (VI - VIIIw.). Zamieszkiwały tu plemiona słowiańskie, które napłynęły z okolic Morza Kaspijskiego w okresie wędrówki ludów.

W okolicy Chociwla nad rzeką Krąpielą i jeziorem Starzyc plemiona znalazły dogodne miejsce na osiedlenie. Słowianie tworzą tu pierwsze zręby ustroju rodowo - plemiennego. Pojawiają się pierwsze duże grody chroniące ludność w okresie najazdów lub innych niebezpieczeństw. W X wieku istniał tu słowiański gród o nieznanej nazwie, zlokalizowany nad jeziorem we wschodniej części późniejszego średniowiecznego miasta wraz z towarzyszącą mu osadą podgrodową. Przypuszczalnie istniały one do XII w.

Po roku 967 Pomorze zostaje włączone w polski organ państwowy. Urzędują tu kasztelanowie sprawujący funkcje polityczne i administracyjne. Najwcześniejsze dzieje Chociwla nie są znane z braku źródeł.

Najstarsze źródła pisane pochodzą dopiero z 1321 roku, wynika z nich, że był to już zorganizowany ośrodek miejski, brak było tylko odpowiedniego dokumentu. Właściciele miasta, opowiadający się po stronie brandenburskiej zadbali o przyznanie Chociwlowi praw miejskich co potwierdza dokument z dnia 12 marca 1338 roku.

W XIV wieku istniała w mieście kaplica św. Ducha, zamek oraz obwarowania. Z pierwszej połowy XV wieku pochodzą wzmianki o szpitalu i kaplicy św. Jerzego.

W pierwszej połowie tego stulecia zaczyna się budowa gotyckiego kościoła farnego pw. Najświętszej Marii Panny. Budowa trwała ponad pół wieku i prowadzona była segmentami.

Fortyfikacje miejskie były już bardzo potężne, składały się z wysokich kamiennych murów i potrójnych obwałowań ziemnych. W murach znajdowały się dwie bramy: Wysoka oraz Młyńska. Pierwsza wzmianka o szkole pochodzi z 1474 roku. W roku 1492 miasto strawił wielki pożar, w którym zniszczeniu uległy wszystkie dokumenty miasta. W 1600 roku następuje ponowna lokalizacja miasta (prawa lubeckie).

Podstawą gospodarki było rolnictwo i rzemiosło. Ważną rolę, z uwagi na lokalizację miasta na szlaku między Brandenburgią a Pomorzem, odgrywał handel. Odbywały się tu cztery jarmarki w ciągu roku.

Według danych z 1628 roku znajdowały się tu 93 budynki mieszkalne i 50 innych zabudowań. Okres wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648) był dla Chociwla wyjątkowo tragiczny. Wielka zaraza (1630 i 1637) zabrała 760 mieszkańców czyli prawie całą ówczesną populację. Upadek miasta przypieczętował wielki pożar w1660 roku, który zniszczył całe miasto prawie doszczętnie.

Przez Chociwel przechodziła granica między marchią brandenburską z siedzibą w Kostrzyniu a władzą książąt pomorskich z siedzibą w Kamieniu Pomorskim. Dopiero traktat westfalski w 1638 roku zakończył spór.

W XVIII wieku, pomimo okresowych wojen i niepokojów, postępowała powolna odbudowa miasta.

Nową zabudowę wznoszono w konstrukcji ryglowej; w takiej też wybudowano około 1750r. budynek ratusza.

Znaczny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. Ratusz murowany wybudowano w latach 1817-18. Dynamikę rozwoju stymulowało w sposób szczególny wybudowanie w 1843 r. szosy do Stargardu, zaś w 1859r. linii kolejowej Stargard - Łobez. Poprawiono również drogi lokalne łączące miasto z otaczającymi wioskami. Dzięki tym inwestycjom następuje szybki rozwój miasta i przyrost ludności tak, że w1861 roku miasto liczyło 2200 mieszkańców. Rozebrano mury obronne, a wały splantowano na ogrody miejskie. W 1852 roku rozebrano bramy Wysoką i Młyńską, gdyż były bardzo zniszczone.

Odtąd Chociwel był miastem otwartym. W mieście były dwie szkoły, szpital św. Jerzego, dwa kościoły, przytułek dla ubogich, sierociniec, budynek policji.

Podstawą utrzymania ludności było rolnictwo, handel i rzemiosło (murarze, cieśle, stolarze, gastronomicy, piekarze, rzeźnicy, młynarze i browarnik).

W mieście były dwa młyny wodne i dwa wiatraki.

Początek XX wieku to w dalszym ciągu intensywny rozwój miasta. W związku z tym następuje porządkowanie ciągów ulicznych, ustalono granice miedzy ulicą, a posesjami. Nadano nazwy ulicom i numerację posesji. Miasto było oświetlone latarniami olejowymi. Oświetlenie elektryczne uzyskał Chociwel w 1925 roku po wybudowaniu elektrowni wodnej przy ujściu wód z jeziora Starzyc do rzeki Krąpiel. Liczba ludności szybko wzrastała. W 1933 roku wynosi 3277 osób. Ludność w dalszym ciągu utrzymuje się z rolnictwa, ale uprawa roli jest już nowoczesna dzięki znacznemu umaszynowieniu i stosowaniu płodozmianu oraz uprawie roślin motylkowych.

Sieć osadnicza gminy prezentuje się skromnie. Obejmuje miasto i 23 wiejskie jednostki osadnicze o przeciętnym zaludnieniu 162 mieszkańców. Średnia woj. wynosi 182 osoby na wieś. Największa wieś w gminie-Kania liczy 420 mieszkańców. Taki układ osadniczy rzutuje na system usług dla ludności, których większość jest zlokalizowana w mieście.

Miasto Chociwel zamieszkuje 3301 osób , należy ono do tzw. grupy małych miast regionu , którą tworzy 18 miast o ludności poniżej 5 tys. mieszkańców.

Miasto Chociwel jest w pełni wykształconym ośrodkiem gminnym. Usługi poziomu ponad gminnego są zlokalizowane w Stargardzie Szczecińskim.

Gminę Chociwel zamieszkuje 6142 osób, z czego w samym mieście mieszka 3301 osób.

Tabela nr 2.4.1.1. Struktura ludności na terenie gminy Chociwel

Na podstawie: Narodowy Spis Powszechny (2002)

Tabela nr 2.4.1.2. Ruch naturalny ludności

Na podstawie: dane US Szczecin

Tabela nr 2.4.1.3. Migracje ludności

Na podstawie: dane US Szczecin

Mieszkańcy gminy Chociwel zatrudnieni są przede wszystkim w przemyśle i budownictwie. Drugie miejsce w strukturze zatrudnienia stanowią osoby pracujące w usługach.

Tabela nr 2.4.2.1. Pracujący w gospodarce narodowej

Na podstawie: Dane US Szczecin

Jako główne przyczyny bezrobocia należy wymienić:

Na stan bezrobocia ma również bezpośredni wpływ stopień wykształcenia.

Wskaźnik bezrobocia na terenie gminy Chociwel na początku 2004 roku wynosił 20,8%.

Tabela nr 2.4.2.2. Struktura bezrobocia na terenie gminy Chociwel

Na podstawie: dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Szczecinie

Na koniec 2002 roku na terenie miasta i gminy Chociwel zarejestrowanych były ogółem 343 podmioty gospodarcze, z czego najwięcej w handlu i naprawach oraz w przemyśle i budownictwie.

Tabela nr 2.4.3.1. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji

Na podstawie: dane US Szczecin (stan na koniec 2002 roku)

Funkcja rolnicza jest i pozostanie dominującą funkcją w gminie, mimo niezbyt atrakcyjnych warunków dla jej rozwoju. Funkcja ta pomimo dominacji w zakresie obszaru i zatrudnienia powinna ulegać stopniowemu ograniczaniu na rzecz przemysłu i turystyki. Zatrudnienie w rolnictwie stanowi największą część ogółu zatrudnionych- około 44%. W bonitacji użytków rolnych przeważającą część stanowią użytki w klasie IV, następnie V. Największą ilość gospodarstw stanowią gospodarstwa małe do 5 ha, stanowiące ponad 60 ogólnej ilości gospodarstw i zajmujące 14% użytków rolnych. Czynnikami wpływającymi na efektywność gospodarki rolnej w gminie są:

Znacząca część gruntów została wydzierżawiona poprzez umowy krótkoterminowe, co nie rokuje pomyślnie dla właściwej gospodarki rolnej.

Do czynników ograniczających rozwój rolnictwa należą:

Przemysł odgrywa dużą rolę w gminie. Zatrudnienie z nim związane wynosi 593 osoby, co stanowi 25% ogółem zatrudnionych w gminie, a 41% w mieście.

Pod względem zatrudnienia jest drugim po rolnictwie najważniejszym działem gospodarki gminnej, a pod względem przychodowości pierwszym.

Podmiotów gospodarczych jest zarejestrowanych 291, co daje wskaźnik 47 firm/1000 mieszkańców. Średnio w województwie jest 80 firm/1000 mieszkańców.

Zakłady przemysłowe skoncentrowane są głównie w mieście Chociwel, gdzie zlokalizowane są największe zakłady przemysłowe.

Zakłady przemysłowe gminy reprezentują trzy podstawowe gałęzie:

Wszystkie trzy gałęzie odzwierciedlają charakter bazy surowcowej jaką dysponuje gmina:

MIASTO

Istniejące zakłady przemysłowe w mieście zajmują około 15 ha terenów tj. 4,05% obszaru miasta. Wskaźnik zatrudnionych w przemyśle do powierzchni terenu wynosi 30 zatr/ha.

TERENY WIEJSKIE

Rozwój przemysłu uwarunkowany jest możliwościami zaopatrzenia w wodę (wszystkie wsie w gminie są zwodociągowane), odprowadzeniem ścieków , spełnieniem wymogów ochrony środowiska oraz możliwościami lokalizacyjnymi, które są duże- na bazie nieużytkowanych obiektów popegerowskich.

Turystyka w stanie istniejącym jako funkcja gospodarcza gminy nie odgrywa żadnej roli, mimo wyjątkowo atrakcyjnych możliwości, wynikających przede wszystkim z położenia, dostępności komunikacyjnej i nieskażonego środowiska przyrodniczego. Szczególnym aspektem przemawiającym za tworzeniem warunków dla rozwoju jest możliwość zróżnicowania lokalnej gospodarki, także ograniczenie bezrobocia na obszarach wiejskich.

Korzyściom ekonomicznym z turystyki przeciwstawne są potencjalne zagrożenia środowiska przyrodniczego.

Czynnikami ograniczającymi rozwój turystyki są m.in.:

Sposób zagospodarowania turystycznego określa położenie gminy w strefie oddziaływania Ińskiego Parku Krajobrazowego. Zagospodarowanie terenów Parku i jego otuliny w granicach gminy winno opierać się na wytycznych z planu ochrony IPK i jego otuliny.

Ruch turystyczny przelotowy(turyści zatrzymujący się ale nie nocujący) szacuje się na około 500 osób na dobę, frekwencję turystów i wypoczywających na terenie gminy szacuje się na 2000 osób (jednorazowo).

Zdjęcie nr 2.5.1.1. Widok ogólny na miasto Chociwel

Na podstawie: materiały własne

Lasy zajmują ogółem 33,5% powierzchni gminy Chociwel. Powierzchnia ta jest mniejsza o ponad 20% w stosunku do powierzchni użytków rolnych, a przy tym o około 6% więcej niż średnia krajowa. Można zatem stwierdzić, że gmina Chociwel jest gminą o dużym stopniu lesistości (średnia wojewódzka 27,5%).

Rozmieszczenie kompleksów leśnych w granicach gminy jest nierównomierne. Bardziej zalesiona jest północna i północno-wschodnia jej część oraz południowe jej krańce. Również w dość dużym stopniu zalesiona jest zachodnia i północno-zachodnia część gminy. Środkowa część jest prawie pozbawiona lasów, a część wschodnia zalesiona w niewielkim stopniu.

Gospodarkę leśną prowadzi się według planów urządzania lasów- na terenie gminy nie ma ograniczeń dla jej rozwoju. Wyjątkiem są nieliczne obszary chronione, gdzie sposób prowadzenia gospodarki leśnej podporządkowany jest wymogom ochronnym.

Turystykę leśną można planować głównie w kompleksach leśnych we wschodniej oraz południowej części gminy.

Jak wynika ze Studium Uwarunkowan i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Chociwel nie wszystkie proponowane przez Nadleśnictwo Dobrzany i AWRSP grunty do zalesień będą mogły być zalesione z uwagi na planowany rozwój przestrzenny miasta, a także terenów osadniczych wsi.

Na terenie gminy wody zajmują 255 ha tj. 1,6% powierzchni gminy.

Gospodarka rybacka stawowa prowadzona jest na 3 stawach o łącznej powierzchni 48,71 ha w okolicach Brodu, Sątyrza i Karkowa.

Obszar gminy leży w zasięgu obwodu rybackiego nr 6 obejmującego następujące jeziora:

Rozwój gospodarki stawowej uwarunkowany jest warunkami hydrologicznymi. Pobór wody do celów hodowli ryb nie może powodować spadku przepływów w ciekach wodnych poniżej przepływów nienaruszalnych. Drugim elementem jest ilość zanieczyszczeń wprowadzanych do wód i ewentualnie ziemi w wyniku prowadzenia intensywnej hodowli ryb. Zagadnienia te regulowane są prawem wodnym.

Gospodarka rybacka jezior uwarunkowana jest stanem czystości wód i ewentualnymi zanieczyszczeniami towarzyszącymi intensywnej gospodarce rybackiej. Dodatkowym uwarunkowaniem jest ograniczona możliwość korzystania z jazów przy odłowach ryb.

Zdjęcie nr 2.5.1.1.2. Stawy rybne w gminie Chociwel

Na podstawie: materiały własne

Zgodnie z podziałem fizyczno geograficznym Polski, miasto i gmina Chociwel znajduje się w mezoregionie Pojezierza Inskiego należącego do makroregionu Pojezierza Zachodniopomorskiego. Obszar mezoregionu rozciaga się wąskim brzeżnym pasem wzdłuż makroregionu Pobrzeża Szczecińskiego, który łagodnie przechodzi w tzw. mezoregion Równiny Nowogardzkiej.

Gmina Chociwel zajmuje niewielką zachodnią część brzeżną mezoregionu Pjezierza Ińskiego. Od północy obszar gminy znajduje się na pograniczu Wysoczyzny Łobeskiej.

Pojezierze Ińskie w skali makroregionu Pojezierza Zachodniopomorskiego należy do wyrózniających się regionów pod względem walorów przyrodniczych. Występuje tu przede wszystkim duża koncentracja zróżnicowanych komponentów środowiska przyrodniczego, tworzących malowniczy krajobraz pojezierny, stosunkowo mało przekształcony przez człowieka. Wśród nich należy wymienić wzgórza, wieksze i mniejsze jeziora, rynny polodowcowe, znaczne zalesienie i nagromadzenia osobliwości botanicznych. Stanowia one o znacznej atrakcyjnosci krajobrazowej obszaru gminy.

W celu zachowanonia wartości przyrodniczych i krajobrazowych w 1981 roku utworzono Iński Park Krajobrazowy, obejmujący część gminy Chociwel. W zasięgu parku i jego otuliny znajduje się wschodnia część gminy, najbardziej atrakcyjna przyrodniczo i krajobrazowo.

Zgodnie z podziałem fizyczno geograficznym Polski [Kondracki 1988] położenie gminy Chociwel przedstawia się następująco:

Według regionalizacji geobotanicznej [Szafer 1972] gmina Chociwel znajduje się w następujących jednostkach:

Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej [Trampler 1988] obszar gminy znajduje się w:

Według regionalizacji zoogeograficznej [Kondracki 1988] gmina Chociwel należy do:

Fundamentem geologicznym gminy jest wschodni skraj Niecki Szczecińskiej. Na powierzchni zalegaja utwory jednego tylko okresu geologicznego-czwartorzędu (w granicach 60-100m). Podłoże czwartorzędu na obszarze gminy stanowią piaski i iły mioceńskie oraz iłowce i mułowce oligoceńskie. Utwory trzeciorzędowe zalegaja na głebokości około 30 m w okolicach jeziora Woświn, 100-40 m p.p.m. na łuku Biała-Sątyrz-Węgorzynko.

Utwory czwartorzędowe na powierzchni wykazują skomplikowaną budowę geologiczna pod względem strukturalnym i litologicznym.

Na ukształtowanie współczesnej rzeźby największy wpływ miał stadiał pomorski bałtyckiego zlodowacenia. Różnorodność procesów morfogenetycznych spowodowała, że rzeźba gminy jest urozmaicona.

Została ona w obecnej postaci ukształtowana w plejstocenie i wyraźnie nawiązuje do morfologii podloża czwartorzędu.

O młodym polodowcowym pochodzeniu rzeźby terenu świadczy dynamika form i świeżoć form: znaczne wysokości bezwzgledne i względne oraz duże spadki terenu.

Na terenie gminy Chociwel można wyróżnić dwie zasadnicze jednostki morfologiczne.

Należą do nich:

Teren gminy Chociwel należy do geologicznie młodych. Krótki okres procesu glebotwórczego bardzo silnie uzależnił właściwości gleb od właściwości skał macierzystych. Na glinach i piaskach naglinowych wysoczyzn morenowych występują gleby płowe i rdzawe, przeważnie IV klasy bonitacyjnej. Na obszarach sandru, gdzie dominują przepuszczalne piaski iżwiry, występują gleby bielicowe klas V i VI. W dolinach rzecznych dominuą gleby hydromorficzne i mady, przeważnie podmokłe. W bezodpływowych zagłębieniach występują gleby bagienne.

Na terenie gminy Chociwel występują złoża kruszyw eksploatowane w obrębie Bród na południe od wsi, we wsi Mokrzyca na zachód od wsi. Zaznaczono też obszary perspektyiwcznego występowania złóż: w pobliżu Mokrzycy, w rejonie wsi Bród, na północ od Chociwla, w rejonie wsi Kania , w rejonie wsi Karkowo.

W dolinach rzecznych i zagłębieniach wytopiskowych występują złoża torfów. W rynnie jeziora Kamienny Most występują gytie ilaste i wapienne.

Zdjęcie nr 3.1.4.1. Wyrobisko żwirowni TORPOL w Mokrzycy

Na podstawie: materiały własne

Obszar gminy leży w zlewni Iny II rzędu. Z jeziora Kamienny Most wypływa główna rzeka w gminie - Krąpiel, prowadząca wody ze wschodu na zachód w środkowej części gminy. Głównymi jej dopływami są Orka i Kanał Bród odwadniajacy tereny północne. Rzeki, zwłaszcza Orka i Krąpiel, w okolicach Chociwla były regulowane, jednak na wielu odcinkach ich przebieg jest naturalny.

Na terenie gminy, pomimo ze obszar jest zlokalizowany na obrzeżach Pojezierza Ińskiego, połozone sa tylko cztery jeziora:

Teren gminy, jak zapisano wcześniej, należy do zlewni Iny II rzędu. Obszar moren czołowych jest działem wodnym I rzedu pomiedzy zlewnią Iny a dorzeczem Regi. Tereny położone wokół Sątyrza, Wielenia Pomorskiego i Oświna odwadniane sa przez cieki spływające do rzeki Uklei i jeziora Woświn, a dalej do Regi. W dorzeczu Iny, w środkowej i zachodniej części gminy można wyróżnić następujące zlewnie cząśtkowe:

Moreny czołowe w granicach gminy stanowią wyraźny i czytelny w terenie obszar wododziałowy. Z kolei pomiędzy zlewniami dorzecza Iny występuja niskie i nie wyróżniające się w morfologii terenu działy wodne.

Wody podziemne w utworach czwartorzędowych występują na trzech poziomach:

Zachodnia część gminy Chociwel leży w krainie klimatycznej Nowogardzko-Dobrzańskiej. Opady roczne wynoszą tu od 600 do 700 mm, a w okresie wegetacyjnym od 400 do 450 mm. Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną wyosi 50-55 dni. Temperatura roczna wynosi tu średnio 7,5°C. Teren ten stanowi strefę przejściową między cieplejszą i suchszą Niziną Szczecińską a a chłodniejszymi i bardziej obfitującymi w opady Pojezierzem Drawskim, na którego terenie znajduje się wschodnia część gminy. Występują tu w porównaniu do sąsiednich krain najniższe temperatury powietrza (średnia roczna 7-7,5°C) i najwyższa liczba dni z pokrywą śnieżną.

Lasy zajmują ogółem ok. 33,5% powierzchni gminy Chociwel. Powierzchnia ta jest mniejsza o ponad 20% w stosunku do powierzchni użytków rolnych, a przy tym o około 6% więcej niż średnia krajowa. Można zatem stwierdzić, że gmina Chociwel jest gminą o dużym stopniu lesistości (średnia wojewódzka 27,5%).

Rozmieszczenie kompleksów leśnych w granicach gminy jest nierównomierne. Bardziej zalesiona jest północna i północno-wschodnia jej część oraz południowe jej krańce. Również w dość dużym stopniu zalesiona jest zachodnia i północno-zachodnia część gminy. Środkowa część jest prawie pozbawiona lasów, a część wschodnia zalesiona w niewielkim stopniu.

Tabela nr 3.1.7.1 Struktura władania gruntami leśnymi

Na podstawie: Studium Uwarunkowań…

Gospodarkę leśną prowadzi się według planów urządzania lasów- na terenie gminy nie ma ograniczeń dla jej rozwoju. Wyjątkiem są nieliczne obszary chronione, gdzie sposób prowadzenia gospodarki leśnej podporządkowany jest wymogom ochronnym.

Turystykę leśną można planować głównie w kompleksach leśnych we wschodniej oraz południowej części gminy.

W gminie przeważają gleby średnie- 66,4% i słabe- 25%. Gleby cechują się przestrzennym zróżnicowaniem i tworzą mozaiki dobrych, średnich i złych. Dominują grunty kompleksu żytniego dobrego i słabego. Dogodne rejony upraw to Bród-Zabrodzie, okolice Karkowa; gorsze warunki posiadają rejony wsi Kania, Bobrowniki, Lisowo. Dobre użytki rolne w rejonie Oświna i średnie w Długiem ograniczone są warunkami ochronnymi (IPK z otuliną).

W strukturze gospodarczo-przestrzennej dominuje własność Skarbu Państwa (77,6%) z czego najwięcej gruntów skupia AWRSP, która włada areałem 6171 ha, co stanowi niemal 70% użytków rolnych w gminie i 38% jej ogólnej powierzchni.

Indywidualne gospodarstwa rolne zajmują około 17% ogólnej powierzchni użytków rolnych- bez gruntów dzierżawionych.

Tabela nr 3.1.8.1 Bonitacja gruntów

Na podstawie: Studium Uwarunkowań…

Tabela nr 3.1.8.2 Zestawienie szczegółowe klas bonitacyjnych użytków rolnych

Na podstawie: Studium Uwarunkowań…

Dla ochrony unikalnych i wyróżniających się elementów przyrodniczych oraz krajobrazowych Pojezierza Ińskiego utworzony został na mocy uchwały nr IX/55/81 z dnia 4 listopada 1981 r. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie Iński Park Krajobrazowy, który obejmuje część obszatu gminy Chociwel..

W zasięgu Parku i jego otuliny znajduje się wschodnia część gminy, najbardziej atrakcyjna przyrodniczo i krajobrazowo (zajmuje 2584 ha).

Wiodącą funkcją Ińskiego Parku Krajobrazowego jest ochrona i kształtowanie walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego środkowej części Pojezierza Ińskiego.

Jego utworzenie miało także na celu ochronę unikatowej rzeźby terenów morenowych z licznymi rynnowymi jeziorami oraz ostoi ptaków o znaczeniu europejskim.

Obok takich obszarów jak Słowiński czy Drawieński Park Narodowy, pełni on rolę miejsca odpoczynku na szlakach migracji ptaków w skali całego kontynentu.

Park obejmuje liczne kompleksy leśne - buczyn, łęgów oraz torfowisk o dużej bioróżnorodności.

W obszarze Parku występuje szereg istniejących i postulowanych do utworzenia rezerwatów przyrody i użytków ekologicznych.

Podstawowym dokumentem, definiującym granice Parku oraz listę dopuszczalnych działalności i zakazów związanych w wymogami ochrony przyrody i krajobrazu na jego terenie jest Rozporządzenie Nr 6/98 Wojewody Szczecińskiego z dnia 17 lipca 1998 w sprawie Ińskiego Parku Krajobrazowego, zmodyfikowane o zapisy Rozporządzenia Nr 22/2002 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 23 lipca 2002 r.

Wymienione dokumenty formułują następującą listę, obowiązujących na terenie Parku, zakazów:

Na terenie gminy Chociwel ochroną objęte są najbardziej urozmaicone krajobrazowo tereny w gminie, z dużym kompleksem lasów bukowych i łęgowych, śródleśnymi torfowiskami, z Jeziorem Kamienny Most, dolina Uklei, z rozległymi terenami rolnymi w znacznej części odłogowanymi. W granicach Parku zlokalizowane są liczne rezerwaty i użytki ekologiczne.

Na obszarze IPK oraz jego otuliny, leżących w graniacach gminy nie występują żadne obszarowe formy ochronne, ale w wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji (Waloryzacja Przyrodnicza Gminy) zaproponowano utworzenie 1 rezerwatu, 11 użytków ekologicznych i 5 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.

W granicach gminy Chociwel znajduje się 5 pomników przyrody.

Istnieją tu też strefy ochronne dla zwierząt ustanowinoe na podstawie § 2 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 6 stycznia 1995 w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Należą do nich strefy ochronne bielika, orlika krzykliwego, bociana czrnego, kani rudej, których jest łącznie 16. Odnośnie tych stanowisk obowiązuje zakaz wycinania drzew i krzewów, prowadzenia robót melioracyjnych, wznoszenia obiek!ów, urządzeń i instalacji oraz innych prac mających wpływ na ochronę miejsc rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych, a także przebywania poza miejscami wyznaczonymi.

Na obszarze gminy Chociwel występują 4 stanowiska bociana czarnego, 4 stanowiska orlika krzykliwego, 3 stanowiska bielika, 5 stanowisk kani rudej.

Z dniem 1 października 2000 r. zarządzeniem Wojewody Zachodniopomorskiego utworzono Dyrekcję Drawskiego i Ińskiego Parku Krajobrazowego z siedzibą w Złocieńcu.

Dyrekcja powstała z przekształcenia Zarządu Drawskiego Parku Krajobrazowego oraz Dyrekcji Ińskiego i Szczecińskiego Parku Krajobrazowego.

Obszar jej działalności oprócz dwóch parków krajobrazowych obejmuje także Pojezierza Drawskie i Ińskie.

Utworzony w 1981 r. Iński Park Krajobrazowy położony jest w środkowej części Pojezierza Ińskiego, zajmując wraz z otuliną około 60% jego powierzchni.

Park obejmuje powierzchnię 17.763 ha, zaś jego strefa ochronna - otulina - rozciąga się na 26.240 ha.

Geograficznie przynależy do mikroregionu Pojezierza Ińskiego w makroregionie Pojezierza Drawskiego.

Administracyjnie leży na terenie gmin Węgorzyno, Ińsko, Chociwel, Dobrzany, a otulina sięga również do gmin Suchań i Dobra Nowogardzka.

Obszarami leśnymi Parku zarządzają nadleśnictwa Łobez i Dobrzany.

Park stanowi centrum nie tylko geograficzne, ale przede wszystkim przyrodnicze Pojezierza, koncentrując w swoich granicach wszystkie elementy wyróżniające Pojezierze Ińskie i decydujące o jego wielkiej ekologicznej wartości.

Rzeźba terenu ukształtowana podczas ostatniego zlodowacenia charakteryzuje się dużą dynamiką i młodym wiekiem form.

Wzgórza o stromych zboczach i znacznych wysokościach względnych, podmokłe dolinki zajęte przez torfowiska i wytopiskowe oczka wodne, polodowcowe rynny jeziorne i rzeczne tworzą bardzo urozmaicony system siedlisk.

Ta już i tak bardzo skomplikowana mozaika jest dodatkowo wzbogacona bardzo nieregularnym i rozbudowanym przebiegiem granicy polno-leśnej, co dodatkowo podnosi bioróżnorodność terenu i atrakcyjność krajobrazu.

Wartości przyrodnicze Ińskiego Parku Krajobrazowego związane są ściśle z wodnymi i podmokłymi siedliskami. Liczne rzadkie gatunki ptaków, płazów i gadów, które występują na tym terenie, wykorzystują jako środowisko życia i rozrodu nie tyle otwarte wody licznych jezior, co płytkie, często bezodpływowe zbiorniki, oczka wodne, stawy rybne, mokradła i torfowiska.

Budowa geologiczna Pojezierza Ińskiego - faliste obszary moren czołowych i dennych pocięte głębokimi rynnami glacjalnymi - sprzyjają gromadzeniu się wody w obniżeniach terenu. Takie akweny są chętnie wykorzystywane przez różne gatunki zwierząt.

Najbardziej charakterystycznym spośród nich jest na Pojezierzu Ińskim żuraw. Wiosenne i jesienne przeloty, poranny i wieczorny klangor, smukłe sylwetki ptaków, wędrujących po wzgórzach, tworzą niepowtarzalny klimat i nastrój, dzięki czemu ten
region śmiało można nazwać krainą żurawia.

Obok żurawi, wodno-błotne siedliska

Pojezierza Ińskiego wykorzystują rzadsze

i często zagrożone gatunki ptaków: bieliki,

orliki krzykliwe, kanie ruda i czarna, bociany czarny

i biały, derkacze, bąki

oraz wiele innych pospolitszych gatunków.

Ogółem gniazduje tu 148 gatunków ptaków, a ta liczba, jak i gatunki składające się na nią, decydują o tym, że Iński Park Krajobrazowy jest ostoją ptaków o randze europejskiej.

Obfitość wody w środowisku Pojezierza, zwłaszcza tej w postaci małych, płytkich zbiorników, bagien i torfowisk ma jeszcze większe znaczenie dla płazów i gadów. W Ińskim Parku Krajobrazowym reprezentowane jest prawie 70% krajowej herpetofauny. Wysoką liczebność wykazują lokalne populacje rzadkich płazów - rzekotki drzewnej i kumaka nizinnego.

Utworzenie Ińskiego Parku Krajobrazowego na Pojezierzu Ińskim gwarantuje nie tylko zachowanie i ochronę istniejącego stanu przyrody. Park prowadzi aktywne działania na rzecz podniesienia bioróżnorodności w regionie.

W latach 1994 i 1995 wsiedlono na Pojezierzu Ińskim 9 dzikich rodzin bobrowych odłowionych na wschodzie Polski przez zespół prof. R. Graczyka z Akademii Rolniczej w Poznaniu. Pojezierze zaoferowało nowemu gatunkowi znakomite warunki egzystencji. Wszystkie rodziny przetrwały - z 9 wsiedlonych rodzin obecnie powstało 15. Rozmnażają się regularnie i zajmują nowe tereny w zlewni Drawy i Regi. Już po dwóch latach obecności na Pojezierzu Ińskim widoczny był ich korzystny wpływ na retencję wód. Na dwóch stanowiskach powstały tamy podpiętrzające zbiorniki o około 0,5 m. Konfiguracja terenu Pojezierza daje bobrom ogromne możliwości działania bez powodowania szkód.

Regularne kontrole bobrów pozwoliły na wykrycie śladów obecności wydr. Stan liczebny tego rzadkiego gatunku, umieszczonego, podobnie jak bóbr, na liście Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, nie jest wysoki, ale wydry penetrują regularnie cały obszar Pojezierza Ińskiego, łącznie z najmniejszymi stawami i ciekami wodnymi.

Iński Park Krajobrazowy jest miejscem, na którego niepowtarzalność składa się nie tylko przyroda. Wiekowe drzewa i kamienie Pojezierza widziały wiele, były świadkami przeobrażeń, nieodwracalnych zmian i powrotów.

Kiedyś na Pojezierzu Ińskim istniało o wiele więcej jezior. Zarastają one i zanikają, co jest ogólnie znaną prawidłowością. Tu jednak są także jeziora, które odradzają się na nowo. Śledząc przedwojenne mapy spostrzec można, że tam, gdzie teraz szeroko rozlewają się wody, przed kilkudziesięciu laty przebiegał przez łąkę zaledwie rów.

Historia równie chimerycznie traktuje zabudowę. Są miejsca zasiedlone kilka tysięcy, kilkaset lat temu, do których ludzie nie powracają. Grodziska wśród bagien, na brzegach jezior, dziś niedostępne, a jeszcze bardziej niedostępne kiedyś, stoją samotne i puste zarastając lasem. Nie prowadzą do nich żadne drogi, a brnąc jeszcze dziś przez grząskie fosy nietrudno sobie wyobrazić, ile trudu kosztowało dotarcie do nich. Ale są również wsie i osady, gdzie kopiąc nowe fundamenty można wydobyć brązową siekierę albo gliniane przęśliki, a wszędzie pod powierzchnią ziemi zalegają resztki murów starych i starszych, z cegły naszych współczesnych wymiarów, z gotyckiej - większej, a także z kamienia.

Są na Pojezierzu także stare drogi, które dziś są bezdrożami, brukowane kamiennymi płytami abstrakcyjne trakty wśród bagien w Sarnikierzu. Mamy też bruki podwodne na zalanych łąkach na Wierzchucicach. Ale wiele czynnych dróg dalej przebiega prastarymi trasami i przypominają o tym umocnione kamieniem skarpy. Są też dziwne drogi, które nie zdążyły powstać, istniejące dziś w postaci rzędów zgromadzonych i przygotowanych do brukowania kamieni. Takie kamienne wały przebiegają dziś lasami na Głowaczu i w Pławnicy.

Kiedyś całe Pojezierze pokryte było lasem, wodą i bagnami. Z biegiem lat bagna i lasy zamieniano na pola uprawne. Teraz las powraca na wiele terenów, powracają także mokradła. Wiele przedwojennych zagród stoi dziś w lesie, a o dawnej obecności ludzi przypominają tylko kamienne pozostałości fundamentów i kwitnące drzewa owocowe. Koło starych zagród na zmeliorowanych łąkach pojawia się woda i w młodym lesie odtwarzają się bagna.

Dawne splata się z obecnym i historia daje pole przyrodzie. To inspiruje do przemyśleń i obliguje do szczególnej ostrożności i ochrony.

Głównym zadaniem parku krajobrazowego jest przeciwdziałanie zagrożeniom szczególnych walorów regionu, dla którego ochrony został powołany.

Przeciwdziałanie zagrożeniom i ogólnym i specyficznym prowadzone jest w całej Polsce, z różnym nasileniem i skutecznością w różnych regionach, co wiąże się z wielkością posiadanych środków i poziomem świadomości. Ogólnie wiadomo, że finanse publiczne są niewielkie, możliwość manewru w tej sferze jest siłą rzeczy ograniczona. Świadomość, wiedza i umiejętności pozwalają niewielkie kwoty wykorzystać maksymalnie.

Zagrożenia, które kształtują obraz przedsięwzięć ochronnych w Ińskim Parku Krajobrazowym, zmieniają się w czasie. Na przestrzeni ostatnich lat dokonała się tu bez mała „rewolucja”. Pojezierze Ińskie rozumiane jako las, woda i czyste powietrze zawsze było atrakcyjne turystycznie. Obecnie jednak ogromnie nasilił się rozwój różnych form rekreacji. Zjawisko to rozwinęło się na podatnym gruncie szeroko rozumianych zmian własnościowych. Sprzedaż ziemi rolnej, na której gospodarka stała się nieopłacalna, rodzi liczne problemy.

Należą do nich:

Przeciwdziałanie tym problemom, czyli dbałość o ład przestrzenny w Parku i otulinie, stanowi poważną część wszystkich działań ochronnych.

Ogromne znaczenie praktyczne dla ochrony walorów Parku ma prawidłowo prowadzone planowanie przestrzenne. Obowiązujące obecnie ustawy o ochronie przyrody i zagospodarowaniu przestrzennym dostarczają skutecznych narzędzi prawnych kluczowej w ochronie przyrody ochrony przestrzeni.

Plan ochrony Ińskiego Parku Krajobrazowego jest dokumentem określającym generalne reguły gospodarowania przestrzenią, które zgodnie z prawem muszą zostać przeniesione do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin. Do najważniejszych zasad, jakie wprowadza na Pojezierzu Ińskim obowiązujący plan ochrony Ińskiego Parku Krajobrazowego, należy ochrona otwartej przestrzeni przed zabudową. Jednostki osadnicze i rekreacja powinny rozwijać się w otulinie, w celu ochrony i odciążenia terenów Parku przed zainwestowaniem i nadmierną penetracją. Przestrzeganie tak sformułowanych zasad rozwoju regionu gwarantuje z jednej strony ochronę walorów przyrodniczych, a z drugiej strony możliwość ich długotrwałego wykorzystania w turystyce i rekreacji.

Kolejnym krokiem jest zabezpieczenie cennych siedlisk przed konkretnymi zagrożeniami i odtwarzanie warunków pierwotnych w siedliskach niekorzystnie zmienionych i zdegradowanych. W tę pulę działań wpisać można dokumentowanie i utworzenie 9 użytków ekologicznych oraz jednego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Obiekty te obok 3 rezerwatów chronią przyrodnicze centra Pojezierza, wprowadzając wyspowy system stopniowanej ochrony.

Iński Park Krajobrazowy podejmuje również wyzwanie przekształcenia i waloryzacji zdegradowanych siedlisk.

Dzięki dotacji udzielonej przez Fundację EkoFundusz na realizację projektu ekologicznego „Renaturyzacja Łąk Studnickich”, na opuszczonych, osuszonych i porzuconych łąkach powstał płytki zbiornik retencyjny, a jego obrzeża zamieniły się w tętniące życiem mokradła. Z terenu, gdzie notowano występowanie nielicznych pospolitych gatunków zwierząt, powstała ptasia ostoja, gdzie lęgnie się i zalatuje co najmniej 116 gatunków ptaków.

Na brzegu zbiornika wzniesiona została wieża obserwacyjna, dzięki której można się przekonać, jak interesujące potrafią być efekty działań na rzecz przyrody.

Edukację ekologiczną na terenie Parku prowadzi Ośrodek Edukacji Ekologicznej Pojezierza Drawskiego i Ińskiego z siedziba w Złocieńcu . Pozwala to na podejmowanie szerszych działań edukacyjnych w Parkach. Realizacją i koordynowaniem działalności ośrodka zajmuje się Dyrekcja Drawskiego i Ińskiego Parku Krajobrazowego przy merytorycznej współpracy z różnego rodzaju instytucjami oświatowymi, uczelniami wyższymi, instytucjami i urzędami oraz organizacjami społecznymi zajmującymi się ochroną środowiska.

Program edukacyjny ośrodka adresowany jest między innymi do studentów, młodzieży szkolnej, nauczycieli, rolników, przedstawicieli samorządów lokalnych i turystów.

Wschodnia część terenów gminy Chociwel położona jest w obszarze Ińskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego na mocy uchwały nr IX/55/81 z dnia 4 listopada 1981 r. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie. Park posiada plan ochrony, zatwierdzony rozporządzeniem Wojewody Szczecińskiego nr 3/92 z dnia 9 marca 1992 roku. Głównym jego celem jest sformułowanie zasad ochrony przyrody na terenie Parku i jego otuliny, obejmujących:

W obszarze Parku i jego otuliny plan dopuszcza prowadzenie wszelkich typów działalności gospodarczej w sposób nie powodujący degradacji naturalnych walorów przyrodniczych i ładu przestrzennego. Dla określenia warunków rozwoju przestrzennego poszczególnych części Parku i jego otuliny, dzieli się jego obszar na następujące jednostki strukturalne:

Obok ustalenia zasad ochrony i kształtowania krajobrazu oraz prowadzenia gospodarki na terenach w/w jednostek plan zawiera szereg wskazań, dotyczących udostępnienia Parku dla turystyki i rekreacji. Należą do nich:

Na terenei gminy Chociwel stwierdzono występowanie 593 gatunków roslin, w tym 27 gatunków podlega ochronie prawnej, a 17 objętych jest ochroną ścisłą. Stwierdzono występowanie 45 roślin zagrożonych wymarciem, a 40 gatunków rzadko spotykanych zaproponowano do włączenia do zachodniopomorskiej czerwonej księgi roślin.

Wszystkie wartościowe botanicznie obszary zaproponowano do ochrony prawnej.

Na terenie gminy bytują co najmniej 2 gatunki bezkręgowców i 7 kręgowców z Europejskiej Czerwonej Listy Zwierząt oraz 11 bezkręgowców i 13 kręgowców z Polkiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Świadczy to o bardzo wysokich walorach biocenotycznych obszaru.

Ogółem stwierdzono następujące ilości gatunków kręgowców:

Najcenniejsze obszary faunistyczne, to:

Tereny o szczególnych walorach krajobrazowych, to parowy nad jeziorem Kamienny Most, tereny na wschód od Sątyrza, dolina Krąpieli, łąki nad Okrą, dolina Okry, Wilcza Góra, zachodni brzeg jeziora Woświn, drumliny koło Bobrowników.

Wszystkie te obszary znalazły się na terenie proponowanych zespołów przyrodniczo-krajobrazowych lub zostały zaliczone do obszarów cennych.

Określono miejsca naturalnych punktów widokowych, do których można zaliczyć:

Miejsca te leżą w obszarach o wybitnych walorach krajobrazowych - na terenie gminy stanowia one około 12% jej powioerzchni. Największy procent tych terenów leży w granicach Ińskiego parku Krajobrazowego.

Obszary o dużej wartości krajobrazowej zajmują około 32% powierzchni gminy i dotyczą doliny Krąpieli, okolic wsi Oświno, doliny Okry między Mokrzycą a Kanią i terenów na północ od Lisowa.

Analiza zagrożeń środowiska przyrodniczego pozwala sformułować następujące wnioski:

Obszary cenne zagrożone są głównie przez:

Na terenie gminy do elementów wpływających negatywnie na krajobraz należą:

Do terenów zdewastowanych należą:.

Na terenie gminy, poza fragmentami murów obronnych w Chociwlu i póxnośredniowicznymi obiektami sakralnymi, nie zachowały się inne starsze niż XIX wieczne zabytki architektury.

Wśród cennych obiektów z tego okresu na uwagę zasługuje niszczejący pałac w Karkowie.

Wsie gminne posiadają średniowieczny rodowód. Najstarszymi i najczęściej najlepiej zachowanymi komponentami układów wsi są kościoły, z których najstarsze pochodzą z XV-XVI wieku (Bobrowniki, Kania, Chociwel).

Budownictwo wiejskie reprezentowane jest głównie przez budynki murowane z końca XIX wieku.

W rejestrze zabytków zapisanych jest 5 grodzisk starosłowaiańskich , poza tym istnieją liczne stanowiska archeologiczne o różnym stopniu wartości i proponowanej ochrony.

Prcoes destrukcji zabytkowych układów i pojedynczych obiektów w ostatnim czasie przybiera na sile. Wiele cennych obiektów już nie istnieje, a wiele niszczeje. Wymagają one podjęcia pilnych prac ratowniczych.

Zerwanie tradycji lokalnej związane jest z pełną wymianą ludności po 1945 roku. W tym czasie nastąpiła zmiana lub powrót do słowiańskich korzeni nazewnictwa topograficznego i osadniczego, sytuacja ta nie sprzyja kontynuacji wielowiekowych tradycji historycznych.

Wraz z pamięcią dawnych mieszkańców odeszły przekazy związane z tradycją historyczną. Świadomość dawnych traktów handlowych, barwnego życia właścicieli majątków odeszła wraz z niemieckojęzycznymi mieszkańcami. Wskazane jest podkreślenie odmienności historycznej gminy, jej związków z Pomorzem Zachodnim i średniowiecznymi oraz nowożytnymi tradycjami.

W obecnym okresie giną liczne tradycyjne zajęcia związane z rolnictwem i lokalnym przetwórstwem, niepotrzebne budynki gospodarcze popadają w ruinę. Ze względy na wartość, jaką niekiedy przedstawiają, wskazane jest utrzymywanie nazw budynków i miejsc po nich w dokumentach administracyjnych.

Ochrona zabytków położonych na terenie wsi oraz towarzyszącej im zieleni zabytkowej - parków, cmentarzy i obsadzeń dróg, stała się obecnie jedną z najtrudniejszych dziedzin konserwatorskich.

Czynniki, które decydują o możliwościach przetrwania większości zabudowy wiejskiej mają zdecydowanie negatywny charakter.

Podstawowym zagrożeniem jest niedostosowanie istniejącego zasobu do dzisiejszych wzorców kulturowych i cywilizacyjno-technicznych.

Brak jest ekonomicznego i funkcjonalnego uzasadnienia do eksploatacji wielu obiektów gospodarczych i produkcyjnych.

Brak też środków u właścicieli na remonty generalne, a nawet bieżące, co przy niedostatku lokalnych warsztatów rzemieślniczych, znających tradycyjne technologie budowlane utrudnia możliwie tanie utrzymanie budynków.

Zagrożeniem jest ekspansywna reklama nowoczesnych materiałów i detalu budowlanego, którego użycie dewaloryzuje skromne i jednorodne kompozycje zabudowy oraz może prowadzić do pogorszenia stanu technicznego obiektów.

Brak wiedzy i wrażliwości wśród elit wiejskich, radnych gminnych, nauczycieli i mieszkańców z cenzusem wiedzy fachowej powoduje działania zbędne lub wręcz szkodliwe.

Do podstawowych zagrożeń dla krajobrazu należy zaliczyć:

Do czynników bezpośrednio zagrażających zachowaniu historycznej (powstałej do 1945 r.) zabudowy należą współczesne metody modernizacji i adaptacji polegające na:

Zagrożone są relikty osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego, położone w granicach miasta i wsi oraz na jego peryferiach.

Przypadkowe lokalizacje nowych siedlisk i zabudowy rekreacyjnej, intensywna uprawa rolna i melioracje, a także zalesienia mogą skutecznie zniszczyć zawartą w strukturach ziemnych wiedzę o dziejach najstarszych, o których nie wspominają źródła pisane.

Zagrożone są również zespoły zabytkowej zieleni. Dla licznych jeszcze obsadzeń dróg nadal zagrożeniem mogą być metody ich modernizacji, choć jako podstawowe zagrożenie należy wskazać brak regularnej pielęgnacji i planowego uzupełniania ubytków.

Zagrożeniem dla walorów komponowanej zieleni mogą być również nieprofesjonalnie prowadzone nasadzenia, z naruszeniem warunku utrzymywania składu gatunkowego przy uzupełnianiu ubytków oraz stosowania nasadzeń np. z egzotycznych drzew ozdobnych lub szpilkowych w miejscach, na terenach, i w rejonie obiektów architektonicznych, gdzie może dojść do unieczytelnienia pierwotnej, zamierzonej kompozycji projektowej.

Stan i ochrona środowiska jest ściśle związane z rozwojem infrastruktury technicznej.

Właściwe wyposażenie gmin w urządzenia techniczne jest podstawą ochrony wszystkich jego komponentów oraz ma istotny wpływ na zdrowie mieszkańców.

Wraz z rozwojem zabudowy i wodociągów - powinno iść tworzenie systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków - co ma kluczowe znaczenie dla jakości wód powierzchniowych.

Rozwój sieci gazowych - ma wpływ na ograniczenie spalania paliw stałych - a tym samym na ochronę powietrza.

Niezwykle istotne dla ochrony powierzchni ziemi, wód gruntowych i powierzchniowych jest wyeliminowanie tzw. dzikich wysypisk odpadów - poprzez objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem wywozem odpadów i selektywnej zbiórki niektórych ich rodzajów .

Modernizacja dróg - tworzenie obwodnic zmniejsza uciążliwość hałasu i emisji pogarszających zdrowie i komfort mieszkańców.

Gminy należące do Powiatu Stargardzkiego mają podobny (rolniczy) charakter i stopień wyposażenia w urządzenia techniczne.

Dla tworzenia właściwie funkcjonujących systemów niezbędna jest współpraca międzygminna.

Do kluczowych problemów należy uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej, odpadowej, gazyfikacja gmin oraz modernizacja dróg.

Prowadzenie prawidłowej gospodarki wodno - ściekowej ma ogromny wpływ na jakość środowiska przyrodniczego, a w szczególności na stan wód powierzchniowych oraz (w przypadku eksploatacji nieszczelnych zbiorników bezodpływowych) na jakość wód podziemnych.

Prawidłowa gospodarka wodno - ściekowa powinna być powiązana w łańcuch następujących zależności :

3.4.1. ZAOPATRZENIE W WODĘ

Zaspokajanie potrzeb przez system wodociągowy - wiąże się ze spełnieniem dwu imperatywów :

Wody występujące w przyrodzie narażone są na różnorakie zanieczyszczenia , rozumiane jako nadmierne - w stosunku do dopuszczalnych dla danego rodzaju użytkowania wód - stężenia związków mineralnych, organicznych lub bakterii

Większość wód zanieczyszczonych można przystosować do użycia w drodze procesów uzdatniających (fizyko - chemicznych) w Stacjach Uzdatniania Wody (SUW).

Wg danych GUS (rocznik statystyczny za 2001 r.) na terenie powiatu stargardzkiego długość wodociągowej sieci rozdzielczej wynosi 571,9 km. Dane dotyczą długości sieci wodociągowej bez połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych- czyli odgałęzień łączących poszczególne budynki z siecią uliczną.

Gminy w Powiecie Stargardzkim posiadają dobrze rozwinięty system zaopatrzenia w wodę z wodociągów wiejskich. Istnieją odpowiednie rezerwy zasobów wody.

Modernizacji wymagają Stacje Uzdatniania Wody - celem poprawienia jej jakości.

Na obszarze miasta Chociwel eksploatowane są wyłącznie ujęcia wód podziemnych.

W Chociwlu eksploatowane jest ujęcie posiadające pozwolenie wodnoprawne na pobór wód. Zatwierdzone zasoby wynoszą 87,5 m3/h co wystarcza na pokrycie przewidywanego zapotrzebowania na wodę.

Z sieci korzysta 95 % mieszkańców miasta. W mieście funkcjonuje stacja uzdatniania wody.

Ogólnie na terenie miasta i Gminy Chociwel funkcjonuje 20 ujęć wody.

Planuje się zamknięcie ujęcia w Mokrzycy oraz utworzenie nowych w : Listowie, Kamiennym Moście i Chociwlu.

Żadne z ujęć nie posiada wyznaczonych i zatwierdzonych stref ochrony pośredniej .

Systemem wodociągów grupowych objęto

a) wodociągi grupowe istniejące

b) wodociągi zbiorowe

Długie, Lisowo, Mokrzyca, Starzyce, Sątyrz I

Niezależnie od sieci wodociągowej przewiduje się zaopatrzenie ludności z awaryjnych studni publicznych oraz zachowanie istniejących studni z właściwymi strefami wokół nich.

3.4.2. ODPROWADZANIE SCIEKÓW

Wg danych GUS długość rozdzielczej sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu stargardzkiego wynosi 268,1 km.

Należy zauważyć , iż stanowi to połowę długości sieci wodociągowej.

Powyższy stosunek jest niekorzystny ponieważ wzrost zużycia wody w wyniku rozbudowy wodociągów na wsi wywołał wzmożone wytwarzanie ścieków , których objętość w skali kraju ocenia się na 0,6 -0,8 km3/rok.

Nieuporządkowane usuwanie z domostw i obiektów gospodarki- najczęściej w pobliżu miejsca wytwarzania - zagraża poważnie jakości wód .

Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej : budowa systemu kanalizacji powiązanych z oczyszczalniami ścieków jest jednym z priorytetowych zadań do 2008 r.

Wszystkie gminy powiatu Stargardziego mają problem z brakiem kanalizacji na terenach wiejskich.

Brak jest również nowoczesnych oczyszczalni przydomowych, odbiornikami ścieków są nieszczelne zbiorniki bezodpływowe stanowiące zagrożenie dla wód gruntowych. W ekstremalnych przypadkach gospodarstwa nie posiadają również zbiorników bezodpływowych.

Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Chociwel wynosi 9,6 km w tym kanalizacja sanitarna 5,1 km, sieć ogólnospławna 4,5 km.

W gminie Chociwel eksploatowane są następujące oczyszczalnie ścieków :

Obszary wiejskie (z wyjątkiem Kani i Karkowa) nie są skanalizowane.

ualnie eploatowana przez firmę „WODOCIĄGI I KANALIZACJA” Sp. z o. o w hociwlu.

Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna składa się z trzech zestawów „BIOBLOK” typów WS-400, WSt-400 i PS-600. Zakończenie działalności produkcyjnej browaru w Chociwlu z początkiem 2000 roku spowodowało odciążenie oczyszczalni, zaprzestanie naliczania wysokich kar, ale także zawieszenie planowanej rozbudowy i modernizacji.

W 2001 roku została wznowiona działalność browaru, jednakże jej skala i charakter oraz współpraca obu podmiotów pozwala uniknąć zakłóceń pracy oczyszczalni. Oczyszczalnia była modernizowana w latach 1997-98.

Liczba mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnię wynosi 3200.

Użytkownik posiada pozwolenie wodnoprawne na eksploatację oczyszczalni i odprowadzanie ścieków do rz. Krąpiel.

Tabela nr 3.4.2.1 Oczyszczalnia komunalna w Chociwlu

Na podstawie : WIOŚ Szczecicn

Zdjęcie nr 3.4.2.1. Oczyszczalnia ścieków w Chociwlu

Na podstawie: materiały własne

3.4.3. GOSPODARKA ODPADOWA

Uporządkowanie gospodarki odpadami na terenie gmin jest kluczowym zadaniem dla poprawy stanu środowiska :

Gmina należy do Celowego Związku gmin CZG - R - XXI z siedzibą w Nowogardzie i są objęte ustaleniami Planu Gospodarki Odpadami dla Celowego Związku Gmin R - XXI. Na terenie gminy Chociwel działają w zakresie zbierania odpadów następujące podmioty : MPGK Stargard Szczeciński, Zakład Usług Komunalnych Sp. z o. o. w Nowogardzie i Rethmann Szczecin.

Odpady wywożone są na składowiska : Łęczyca, Słajsino (gm. Nowogard) i Dalsze (gm. Myślibórz. Na terenie gmin prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów : PET, szkło, papier

Zdjęcie nr 3.4.3.1. Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Chociwel

Na podstawie: materiały własne

Tabela 3.4.2.2 Wykaz firm obsługujących gospodarkę odpadami komunalnych na terenie CZG (na podstawie ankiet)

Plan gospodarki odpadami dla Celowego Związku Gmin R-XXI z siedzibą w Nowogardzie

3.4.5. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE

Zastosowanie gazu ziemnego w indywidualnych gospodarstwach domowych jest jedną z najbardziej efektywnych metod ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza oraz uzyskania wysokiej sprawności energetycznej i komfortu użytkowania.

Krajowy system gazo - energetyczny zasila 3 790 miejscowości (w tym 520 miast) przy łącznej liczbie 6,5 mln odbiorców komunalnych - w tym 5,9 mln w miastach i zaledwie 0,6 mln na wsi.

Corocznie podłączonych zostaje do sieci gazowej ok. 150 tys. nowych odbiorców gazu.

W programie rozwoju gazownictwa przewiduje się wariantowy wzrost zużycia gazu

w Polsce do 22 - 27 mld. m³ w perspektywie do 2010 r.

Podstawowymi czynnikami różnicującymi warianty są :

Przewiduje się następujące preferencje użytkowania gazu ziemnego :

Preferowanym kierunkiem zużycia gazu powinien być sektor komunalno - bytowy, z uwagi na wysoką efektywność jego użytkowania, w porównaniu z efektywnością wykorzystania paliw stałych.

Użytkowanie gazu ziemnego cechuje duża sprawność przy, równoczesnych dużych możliwościach regulacji i automatyzacji procesów technologicznych oraz stosunkowo mały w porównaniu z innymi paliwami pierwotnymi wpływ na zanieczyszczenie środowiska. Drugim ważnym czynnikiem stawiającym na paliwo gazowe - jest zmniejszenie emitowanych zanieczyszczeń w porównaniu z paliwami stałymi.

Kotłownie opalane gazem pracują w automatycznym ruchu bezobsługowym. Kotłownia taka może stanowić automatyczny węzeł cieplny, pozwalający na jednoczesne zasilanie do 16 obiektów niezależnych - gdzie każdy może posiadać inne parametry maksymalne, krzywe regulacyjne oraz czas pracy.

Dla każdego z obiektów możliwe jest niezależne programowanie w cyklu tygodniowym okresów ogrzewania obiektów, osłabień intensywności ogrzewania lub prowadzenia instalacji w ruchu dyżurnym zabezpieczającym instalację przed zamarznięciem.

W zależności od charakteru obiektu możliwe uzyskanie dodatkowych oszczędności wynikających z racjonalizacji ogrzewania w zakresie 15 do 45 % w porównaniu z kotłami opalanymi paliwem stałym.

Przy spalaniu paliw stałych w uboższych gospodarstwach domowych nagminne jest zjawisko spalania różnorodnych odpadów min. butelek z tworzyw sztucznych - co wskutek tego iż są to paleniska nieprzystosowane do tego rodzaju procesów - powoduje niekontrolowaną emisję do atmosfery bardzo toksycznych związków min dioksyn.

Tabela nr 3.4.4.1 Efekt ekologiczny. Wielkości emisji przy spalaniu paliw stałych

Na podstawie : Założenia do programu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

i paliwa gazowe gminy Stara Dąbrowa

Dla krajowego systemu energetycznego do roku 2010 - prognozuje się wzrost zapotrzebowania gazu ziemnego w sektorze komunalno - bytowym średnio dwukrotnie.

Stopień gazyfikacji Powiatu Stargardzkiego jest niezadowalający, jedynie gmina Dolice posiada dobrze rozwinięte sieci średniego ciśnienia pokrywające 85 % zapotrzebowania. Gmina Kobylanka rozpoczęła sukcesywna gazyfikację.

Pozostałe gminy nie posiadają gazyfikacji.

Rozwój gazyfikacji - zwłaszcza do zaopatrzenia w ciepło - w istotny sposób wpływa na jakość powietrza.

Na terenie gminy nie ma sieci gazowej. Sporadycznie wykorzystywany jest gaz płynny z butli lub zbiorników nadziemnych.

3.4.6. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO

Zaopatrzenie w ciepło w rozumieniu ustawy prawo energetyczne - są to procesy związane z dostarczaniem do odbiorców energii cieplnej - w gorącej wodzie, parze, lub innych nośnikach.

Uciążliwość tych procesów jest związana z rodzajem użytego nośnika.

Najbardziej uciążliwe dla powietrza jest spalanie paliw stałych (węgla, koksu), powoduje tzw. niską emisję.

Rozwiązania w zakresie infrastruktury komunalnej i mieszkalnictwa mają wpływ na jakość powietrza.

Tworzenie nowoczesnego systemu zaopatrzenia w ciepło :

Duży wpływ na oszczędność zużycia ciepła - a w rezultacie pośrednio mniejszą emisję mają zabiegi termomodernizacyjne budynków : unikanie strat poprzez nieszczelności, poprawa izolacyjności, ocieplanie budynków.

Na terenie powiatu stargardzkiego w 80 % gmin nie ma sieci gazowych , ale część kotłowni węglowych w budynkach użyteczności publicznej, szkołach, spółdzielniach mieszkaniowych została wymieniona na olejowe i na gaz płynny.

Poza miastem Stargardem Szczecińskim na terenie gmin nie scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło.

Na terenie gminy Chociwel nie występuje scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło.

Większość zakładów oraz budownictwo mieszkaniowe i usługowe zaopatrywane jest w ciepło i ciepłą wodę użytkową z palenisk indywidualnych lub lokalnych kotłowni.

Podstawowym nośnikiem energii pozostają paliwa stałe - w tym węgiel kamienny.

Na terenie gminy istnieje jedna kotłownia o mocy 303 MW zasilająca południową część miasta oraz 3 większe zakłady przemysłowe. Ciepłownia w Chociwlu nie posiada rezerw mocy cieplnej dla innych odbiorców. Około 60 % źródeł ciepła można zakwalifikować jako ogrzewanie na paliwo stałe w systemie tzw. „poza izbą”.

Po gazyfikacji gminy przewiduje się ogrzewanie paliwami gazowymi.

3.4.7. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ

Elementy systemu energetycznego to :

Z elektrowni energia elektryczna jest przesyłana za pośrednictwem stacji transformatorowych należących do rejonowej sieci rozdzielczej 110 kV pracującej w układzie zamkniętym i rozprowadzana do punktów zasilających sieci średniego napięcia 15, 20, 30 kV, które pracują jako sieci otwarte.

Stąd energia elektryczna rozprowadzana jest do stacji zasilających niskiego napięcia 0,4 kV do których bezpośrednio przyłączone są odbiorniki.

60 % energii elektrycznej wytwarzane jest w elektrowniach i elektrociepłowniach opalanych węglem kamiennym.

W Polsce straty energii w sieciach wynoszą ok. 12 % (nie licząc sieci przemysłowych i instalacji domowych) - podczas gdy w krajach technicznie przodujących - ok. 8%.

Cechą postępu technicznego jest wzrost wskaźnika zużycia energii elektrycznej na jednego mieszkańca.

Przesyłanie energii elektrycznej za pomocą linii napowietrznych powoduje powstawanie pola elektromagnetycznego, które ujemnie wpływa na ludzi i zwierzęta.

ZALECENIA

Gmina Chociwel jest zasilana napięciem 110 kV z sieci energetyki zawodowej poprzez stację transformatorowo - rozdzielczą 110/15 kV w Chociwlu, siecią głównie napowietrzna poprzez stacje transformatorowe we wszystkich miejscowościach gminy.

Nie istnieją problemy dotyczące wielkości zapotrzebowania mocy. Stan techniczny sieci ocenia się jako dobry.

3.4.7.TELEKOMUNIKACJA

W gminie Chociwel funkcjonuje 345 abonentów telefonicznych obsługiwanych przez centrale zlokalizowana w Chociwlu.

Centrala w Chociwlu współpracuje z centralą nadrzędna w Stargardzie Szczecińskim przez kabel międzynarodowy biegnący wzdłuż drogi krajowej nr 20.

Siec telefoniczna abonencka poza Chociwlem zlokalizowana jest wzdłuż dróg jako napowietrzna w układzie promieniowym z centrum w Chociwlu.

Wskaźnik ilości abonentów na 100 mieszkańców jest jednym z najniższych w województwie.

Gmina znajduje się w zasięgu telefonii bezprzewodowej.

3.4.8. UKŁAD DROGOWY

Tereny komunikacji w gminie stanowią 4 % jej ogólnej powierzchni.

Poprzez teren gminy przebiegają : jena droga krajowa, dwie wojewódzkie oraz drogi powiatowe i gminne.

Droga krajowa jest w dobrym stanie technicznym , stan pozostałych jest zróżnicowany pod względem szerokości i rodzaju nawierzchni.

Droga krajowa nr 20 w IV klasie technicznej ma w liniach rozgraniczenia 12 -20 m. Niemal wszystkie pozostałe drogi posiadają obustronne zadrzewienia.

Siec drogowa w gminie jest wystarczająca do obsłużenia istniejącego ruchu, wymaga sukcesywnego poprawiania stanu nawierzchni i likwidacji istniejących zawężeń.

W mieście Chociwel podstawowy układ komunikacyjny stanowią ulice zbiorcze. Ich długość na terenie miasta wynosi 5,5 km. Tereny komunikacyjne zajmują 44 ha w tym kolejowe 15 ha - co stanowi 12 % terenów miasta w jego granicach administracyjnych.

Układ ulic jest generalnie sprawny , zdolny do obsłużenia ruchu wewnętrznego i tranzytowego.

Przez gminę przebiega linia kolejowa zelektryfikowana relacji Stargard - Łobez, stanowiąca odcinek północnej magistrali kolejowej Szczecin - Gdańsk, obecnie funkcjonuje stacja w Chociwlu i przystanek w Lisowie oraz nieczynna linia kolei wąskotorowej.

Nie przewiduje się zmian w układzie linii kolejowych.

3.4.9. ZAGROŻENIA JAKOŚCI ŚRODOWISKA

Na terenie gminy istnieje rozwinięta siec wodociągowa natomiast większość obszarów wiejskich nie jest skanalizowana.

Obszary wiejskie wyposażone są w zbiorniki bezodpływowe w znacznej części nieszczelne - co stanowi poważne zagrożenie dla wód gruntowych (przedostawanie się ścieków do gruntu), a poprzez połączenia hydrauliczne również wód powierzchniowych.

Nieuporządkowane usuwanie z domostw i obiektów gospodarki- najczęściej w pobliżu miejsca wytwarzania - zagraża poważnie jakości wód .

Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej :budowa systemu kanalizacji powiązanych z oczyszczalniami ścieków jest jednym z priorytetowych zadań do 2008 r.

Na podstawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy , ustalono funkcjonowanie na obszarze gminy jednego, centralnego systemu grawitacyjno - pompowego opartego na jednej oczyszczalni w Chociwlu.

Wstrzymania, produkcji przez miejscowy browar spowodowało odciążenie oczyszczalni oraz zaprzestanie naliczania wysokich kar, ale także zawieszenie planowanej rozbudowy i modernizacji.

W 2001 roku została wznowiona działalność browaru, jednakże jej skala i charakter oraz współpraca obu podmiotów pozwala uniknąć zakłóceń pracy oczyszczalni.

Dla ochrony przed eutrofizacją (zarastaniem) jeziora Starzyc położonego w mieście Chociwel zainstalowano tu areator - urządzenie mające na celu napowietrzanie wód.

Poważnym problemem z uwagi na powstające i przedostające się do wód gruntowych odcieki są nielegalne wysypiska odpadów.

Poważnym zagrożeniem skażenia wód podziemnych oraz ujęć wody pitnej jest istniejący mogilnik - zbiornik betonowy do składowania przeterminowanych środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach w miejscowości Starzyce.

Mogilnik został zlikwidowany w 75 %.

Największym zagrożeniem dla powietrza jest spalanie paliwa stałych- przyczynia się do jego zapylenia i zanieczyszczenia związkami siarki i węgla.

Na terenie gminy przemysł jest rozwinięty w niewielkim stopniu jednym z zakładów który może mieć wpływ na środowisko jest zakład Frohmasco (produkcja tworzyw sztucznych).

Jednych z problemów jest niszczenie i niewłaściwe usuwanie materiałów azbestowych, które powoduje emisję rakotwórczych włókien.

Brak gazyfikacji i ogrzewanie paliwami stałymi (węgiel , koks) powoduje powstawanie tzw. niskiej emisji i zanieczyszczenie powietrza związkami siarki , węgla i azotu oraz jego zapylenie.

Tabela nr 3.4.9.3.1 Wielkość emisji przy spalaniu paliw gazowych

Na podstawie : Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna

i paliwa gazowe gminy Stara Dąbrowa

Przejście na paliwa gazowe będzie miało istotny wpływ w ograniczeniu tych zanieczyszczeń.

Wielkość emisji przy zastąpieniu paliw stałych gazem podgrupy GZ - 50

Gazociągi stanowią układy hermetycznie zamknięte i wyłączając stany awaryjne nie zagrażają środowisku naturalnemu.

Wprowadzenie gazyfikacji sprzyja ochronie środowiska przez eliminację lokalnej emisji pyłów i toksycznych składników spalin.

Tworzenie sieci gazowej średniego ciśnienia związane jest z koniecznością zapewnienia dostawy paliwa ekologicznego dla rejonu.

Pozwoli to na stopniowe wdrażanie systemu ogrzewania gazowego mieszkań zastępując tradycyjne systemy grzewcze oparte na paliwach stałych węglowych.

realizacja inwestycji nie powoduje uciążliwych emisji zanieczyszczeń.

Sieci gazowe nie maja wpływu na skażenie wód podziemnych i nie powodują zakłóceń w istniejących warunkach środowiska gruntowo - wodnego.

Oddziaływanie występuje wyłącznie w fazie realizacji.

Zagrożeniem dla zdrowia i życia mieszkańców są niszczejące dachy z pokryciem azbestowym. w miarę upływu czasu materiał azbestowy traci swoja gęstość i do powietrza uwalniają się mikrowłókna, które wdychane do układu oddechowego osadzają się na pęcherzykach płucnych powodując groźne choroby. Włókna azbestowe maja udowodnione działanie kancerogenne.

Największe zagrożenie związane jest samowolnym usuwaniem dachów (bez odpowiednich zabezpieczeń) i „dzikim” składowaniem materiału.

Średnio ok. 10 % mieszkańców nie jest objętych zorganizowanym wywozem odpadów (na obszarach wiejskich dochodzi nawet do 25 %) , co przyczynia się do powstawania dzikich wysypisk odpadów. Kilka z nich zajmuje duże powierzchnie i pomimo inwentaryzacji nie jest likwidowane z uwagi na brak środków gminnych.

Największe zlokalizowane dzikie wysypiska :

Dzikie wysypiska, a także nielegalne wylewiska, o mniejszej lub większej powierzchni, czy objętości spotkać można praktycznie w okolicach każdej miejscowości .

Najczęściej umiejscowione są przy drogach, w przydrożnych rowach, na terenie lasów, w zbiornikach wodnych, na nieużytkach, na obrzeżach wsi i miast.

Dzikie składowiska znajdują się nie tylko na terenach gminnych, ale także na terenach prywatnych.

W ostatnich latach, ogromną plagą są gruzowiska i nielegalne składowiska odpadów remontowych i budowlanych, powstające w okolicach budów, realizowanych na terenie powiatu.

Najczęściej spotykane rodzaje odpadów, składowanych nielegalnie, to: gruz i odpady remontowo-budowlane, opakowania, butelki, puszki, folia, tektura, azbest, opony, meble, sprzęt AGD.

Składowane odpady zagrażają wodom powierzchniowym, podziemnym i glebie poprzez powstające odcieki, a powietrzu - w wyniku wydzielających się gazów oraz emitowanych do atmosfery frakcji pylących.

Na terenie gminy funkcjonują dwie duże żwirownie oraz jedna o zakończonej eksploatacji na obszarze 1ha.

Teren powyższy nie został zrekultywowany.

Na terenie gminy w m. Starzyce istnieje mogilnik zlikwidowany w 75 %.

Stan akustyczny środowiska określa klimat akustyczny, na który składają się różne zjawiska akustyczne.

Podstawowym wskaźnikiem klimatu akustycznego jest sumaryczny poziom hałasu danego obszaru, w decydującym stopniu zależny od jego urbanizacji oraz rodzaju emitowanego hałasu tj. :

Hałasem zwyczajowo nazywa się każdy dźwięk, niezależnie od jego sposobu powstawania, głośności i czasu trwania, który powoduje dyskomfort psychiczny lub jest odczuwany jako uciążliwość.

Odbieranie dźwięku jako uciążliwości i nazywanie go hałasem, zależy od osobniczych właściwości i stanu psychicznego osoby, która jest na niego narażona. Do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu w środowisku należy komunikacja drogowa.

Samochód dociera praktycznie wszędzie, w bezpośrednie sąsiedztwo obiektów wymagających ochrony przed hałasem.

Główne czynniki mające wpływ na poziom emisji hałasu komunikacyjnego to :

Hałas przemysłowy jest również dokuczliwym elementem zakłócającym środowisko człowieka. Głównymi źródłami uciążliwości akustycznej dla środowiska jest działalność prowadzona w obiektach przemysłowych, jak również na zewnątrz hal i budynków produkcyjnych. Uciążliwe oddziaływanie hałasu przemysłowego odczuwane jest głównie tam, gdzie w pobliżu zakładów zlokalizowane są budynki mieszkalne.

Hałas wywołuje u człowieka zmęczenie, złe samopoczucie i może powodować niekorzystne zmiany w organizmie.

Dla celów ochrony ludzi przed nadmiernym hałasem ustalone zostały dopuszczalne poziomy natężenia dźwięku w środowisku, na stanowiskach pracy i w pomieszczeniach mieszkalnych.

Zmierzone równoważne poziomy dźwięku A wyrażane w decybelach odnosi się do norm zamieszczonych w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. (Dz. U. Nr 66, poz. 436) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

Zawarte są w nim wartości dopuszczalne natężenia dźwięku dla różnorodnych terenów chronionych i pochodzących od różnorodnych grup źródeł, dla czasów uśredniania odpowiadającym 16 godzinom pory dziennej (6.00-22.00) i 8 godzinom pory nocnej (22.00-6.00).

Tabela 3.3.9.1 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych.

przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom pory dziennej 6.00-22.00

przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom pory nocnej 22.00-6.00

Na podstawie: rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. (Dz. U. Nr 66, poz. 436) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

Hałas i wibracje są zanieczyszczeniami środowiska przyrodniczego charakteryzującymi się mnogością źródeł i powszechnością występowania.

Świadczy o tym fakt, że hałas o ponadnormatywnym poziomie obejmuje 21% powierzchni kraju, oddziaływując na jedną trzecią ludności.

Wpływ hałasu na człowieka jest często bagatelizowany, dlatego że skutki oddziaływania hałasu nie są dostrzegalne natychmiast.
Wyniki badań ankietowych wskazują jednak, że w krajach wysoko rozwiniętych narzekania na uciążliwość hałasu i wibracji wysuwają się na pierwsze miejsce. Zgodnie z definicją, hałasem są wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. W zależności od częstotliwości drgań wyróżnia się:

Określenie "wibracje" stosuje się do drgań oddziaływujących nie za pośrednictwem powietrza lecz ciał stałych.

Klasyfikacja źródeł hałasu i wibracji wyróżnia źródła pojedyncze (np. środki komunikacji, transportu i produkcji w obiektach i na zewnątrz) oraz źródła zgrupowane na określonej przestrzeni (drogi, lotniska, dworce, zajezdnie, stacje rozrządowe, obiekty przemysłowe, rozrywkowe, sportowe itp.). Dominujący wpływ na klimat akustyczny środowiska przyrodniczego mają hałasy komunikacyjne. Oprócz właściwości źródeł hałasu, na klimat akustyczny środowiska w dużym stopniu oddziałuje lokalizacja obiektów komunikacyjnych i przemysłowych wraz z prowadzącymi do nich trasami komunikacyjnymi.

Poziomy dźwięku, których źródłem są środki komunikacji drogowej i kolejowej, wynoszą od 75 do 95 dB, w podziale na poszczególne rodzaje pojazdów przedstawia się to następująco :

Powyższe wartości przekraczają o kilka decybeli wymagania określone dla krajowych producentów przez polską normę. Natomiast dopuszczalne poziomy hałasu, określone dla środowiska innymi przepisami do maksimum 45-60 dB, są przekraczane aż o 12 do 37 dB.

Istotną rolę w kształtowaniu klimatu akustycznego środowiska odgrywa układ dróg w kraju.

Średnia krajowa gęstość dróg wynosi około 50 km na 100 km².

Największa gęstość 70 km/100 km² występuje w województwach południowych, najmniejsza 40 km/100 km² w województwach północno-wschodniej Polski.

Szacuje się, że natężenie ruchu drogowego w ciągu ostatnich pięciu lat wzrosło trzykrotnie.

Hałas wywołany ruchem drogowym większy od 60 dB występuje na ponad 60% długości dróg rangi krajowej i aż na 92% długości dróg międzyregionalnych.

Fakt, że 25% sieci dróg krajowych przenosi aż 60% ruchu, wskazuje na wyczerpanie przepustowości dróg, czego konsekwencją jest zwiększenie na nich poziomów hałasu do maksimum. Szacuje się, że średniodobowe poziomy hałasu wynoszą:

Główne czynniki mające wpływ na poziom emisji hałasu komunikacyjnego to :

Działanie hałasu odbija się na :

Wykonywane są również liczne oceny obiektów szczególnie uciążliwych dla środowiska, pomiary kontrolne, mapy akustyczne terenów wokół lotnisk i całych miast . Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie nie posiada map akustycznych , ponieważ nie zostały one jeszcze

Poprzez teren gminy przebiegają : jena droga krajowa, dwie wojewódzkie oraz drogi powiatowe i gminne.

Droga krajowa jest w dobrym stanie technicznym, stan pozostałych jest zróżnicowany pod względem szerokości i rodzaju nawierzchni.

Droga krajowa nr 20 w IV klasie technicznej ma w liniach rozgraniczenia 12 -20 m. Niemal wszystkie pozostałe drogi posiadają obustronne zadrzewienia.

Dla zmniejszenia oddziaływania i polepszenia warunków życia mieszkańców wskazane jest wykonanie obejść drogowych w Brodzie, Óswinie i Karkowie oraz w Chociwlu, a w m. Chociwel wykonanie obejścia drogowego w ciągu drogi krajowej nr 20 po jego południowo - wschodniej stronie.

Uciążliwy pod względem hałasu zwłaszcza porze nocnej wykazuje miejscowy tartak.

Aby zniwelować powyższe uciążliwości ustawiono ekran dźwiękochłonnego od strony ul. Świerczewskiego.

Podział promieniowania elektromagnetycznego na jonizujące i niejonizujące wynika

granicznej wielkości energii, która wystarcza do jonizacji cząstek materii.

Z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia człowieka w zakresie promieniowania niejonizującego istotne są mikrofale, radiofale oraz fale o bardzo niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW)

Odpowiednio do coraz niższej częstotliwości podzakresów promieniowania niejonizującego energia promieniowania elektromagnetycznego jest coraz niższa.

Głównym źródłem tego typu promieniowania głównym jest infrastruktura elektroenergetyczna, czyli linie i stacje elektroenergetyczne oraz instalacje elektryczne odbiorcze.

Długość fali jest w tym zakresie rzędu tysięcy kilometrów, zatem zawsze człowiek

znajduje się w tzw. polu bliskim, gdzie obie składowe pola: magnetyczną i elektryczną, można rozpatrywać niezależnie.

Elementy urządzeń energetycznych znajdujące się pod wysokim napięciem wytwarzają w otaczającym je środowisku pole elektryczne zmieniające się z częstotliwością tego napięcia.

Natężenie pola elektrycznego jest liniowo zależne od napięcia i odwrotnie proporcjonalne do odległości od linii wysokiego napięcia.

O rozkładzie pola elektrycznego wokół linii najwyższych napięć, tzn. w przekroju

poprzecznym i podłużnym linii decyduje cały szereg dodatkowych czynników.

Poza takimi parametrami jak napięcie fazowe linii, pojemność linii czy wysokość nad ziemią punktu, w którym wyznaczane jest natężenie, decyduje również roślinność terenu pod i wokół linii.

Dopuszczalne wartości pola elektrycznego ELF według norm polskich i zaleceń

międzynarodowych wynoszą 10 kV/m i 1 kV/m odpowiednio dla strefy ograniczonej

i nieograniczonej czasowo ekspozycji społecznej.

Wniosek z badań na polem elekrtomgnetycznym sugeruje budowę nowych linii

400 kV z przewodami w układzie wiązki trójprzewodowej, a nie dwuprzewodowej, jak to stosowano dotychczas.

Postulat ten energetyka spełni, gdyż od kilku lat nowe linie 400 kV tak właśnie są projektowane.

Zastosowanie nowoczesnych słupów rurowych pozwoliło zmniejszyć obszar ochronny wokół linii i zmniejszyć wartości natężeń pola elektrycznego i magnetycznego.

Źródłem promieniowania elektrycznego są linie energetyczne wysokiego napięcia. W ramach modernizacji należy dążyć do podwyższenie słupów - celem zmniejszenia oddziaływania pola elektromagnetycznego.

Gmina Chociwel jest zasilana napięciem 110 kV z sieci energetyki zawodowej poprzez stację transformatorowo - rozdzielczą 110/15 kV w Chociwlu, siecią głównie napowietrzna poprzez stacje transformatorowe we wszystkich miejscowościach gminy.

Pole elektromagnetyczne o średniej i dużej częstotliwości (z zakresu 0,1 MHz do 300

GHz) ma charakter całkowicie inny niż pole elektromagnetyczne stałe i niskiej częstotliwości, np. 50 Hz. Jego oddziaływanie na organizm żywy ma charakter głównie termiczny.

W zakresie tym można mówić o falowym rozchodzeniu się w przestrzeni promieniowania pola w postaci fali elektromagnetycznej, czyli o rozprzestrzenianiu się nierozerwalnie ze sobą związanych zmian pola elektrycznego i pola magnetycznego, które działają na obiekty fizyczne, nie powodując jonizacji cząstek materii. Intensywność oddziaływania na organizmy żywe zależy w tym przypadku od gęstości mocy wypromieniowanej do otoczenia, a stopień zagrożenia od dawki energii pochłoniętej przez organizm. Ze względów praktycznych, powszechnie przyjętą do oceny stopnia zagrożenia w ochronie środowiska, miarą poziomu

elektromagnetycznego jest gęstość mocy promieniowania wyrażona w W/m².

O tym, że pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości może mieć szkodliwy wpływ na środowisko biologiczne przy przekroczeniu pewnego poziomu natężenia pola przekonano się najwcześniej w odniesieniu do zakresu mikrofalowego.

Źródłami pól elektromagnetycznych dużej częstotliwości i o znaczących wartościach

natężenia są przede wszystkim urządzenia radiokomunikacyjne i radiolokacyjne dużych mocy. W ogólnie dostępnym środowisku spoleczeństwo może mieć styczność z masztami antenowymi dużych stacji radiowych i telewizyjnych (zakres częstotliwości 0,1 do 300 MHz, dlugość fali od 3 km do 1 m) oraz urządzeniami telefonii komórkowej i łączności satelitarnej (częstotliwość 300 MHz do 300 GHz, d